W wyniku niewłaściwych warunków pracy co roku odnotowuje się wiele wypadków. Efektywność działań w kierunku zapobiegania wypadkom przy pracy w znacznej mierze zależy od dostępu do właściwych informacji i danych. Wiedza teoretyczna i praktyczna o przyczynach powstawania wypadków ma istotny wpływ na prawidłową ocenę ryzyka zawodowego oraz skuteczne zapobieganie wypadkom.
Każda dziedzina przemysłu korzysta z różnych urządzeń i procesów pracy, z których prawie wszystkie mają określone normy bezpieczeństwa, np. dla urządzeń elektrycznych stworzone są klasy i typy określające przeznaczenie urządzenia. Jeżeli dla niektórych brak jest precyzyjnie określonych norm, stosowane są normy najbardziej zbliżone. Niestety, ciągle zmieniające się prawo nie daje spać spokojnie przedsiębiorcom. Parlament zalewa nas lawiną ustaw, które niekiedy okazują się wadliwe i wymagają poprawek. Aby sprawnie poruszać się w dziedzinie przepisów bezpieczeństwa, niezbędna jest znajomość aktualnych przepisów prawa, zasad dotyczących BHP oraz Polskich Norm. Sprawny system, umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy, jest jednym z niezbędnych warunków wypełnienia ustawowych obowiązków państwa w stosunku do jego mieszkańców. Po dołączeniu Polski do Unii Europejskiej obowiązują nas także normy unijne.
Podstawowym dokumentem zawierającym niezbędne normy prawne jest kodeks pracy. Zgodnie z nim kontrolę i nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy, a więc także przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy. Przestrzeganie zasad, przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy nadzoruje i kontroluje Państwowa Inspekcja Sanitarna. Kodeks pracy przewiduje również kontrolę i nadzór nie tylko instytucji państwowych, lecz także społecznej inspekcji pracy.
Inspekcja pracy to zespół specjalistów powołanych ustawowo do sprawowania funkcji kontroli i nadzoru nad stanem bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach zatrudniających pracowników oraz nad przestrzeganiem w nich prawa pracy.
Polskie prawo jasno określa, że w szczególności pracownik jest zobowiązany znać i przestrzegać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniach oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych. Całą odpowiedzialność ponosi jednak pracodawca, zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
Pomimo wzrostu zainteresowania tą tematyką i wdrażania coraz doskonalszych systemów zabezpieczeń, zapewniających dbanie o bezpieczeństwo i higienę pracy, system szkoleń jest niewystarczający. Pracownicy z najniższego szczebla hierarchii zawodowej nie zawsze przestrzegają zasad stworzonych właśnie dla nich, a kierownictwo (chcąc zaoszczędzić) nie zaopatruje swoich pracowników nawet w niezbędną armaturę ochronną lub urządzenia pomiarowo-monitorujące, przekonując, że ich brak niewiele pomoże, a wzrośnie wynagrodzenie za niebezpieczne warunki pracy.
Sprawny system bezpieczeństwa powinien być traktowany jak inwestycja. Na szczęście coraz więcej firm i instytucji zabiega o certyfikaty systemu zarządzania jakością określone normą ISO (International Organization for Standardization), które podnoszą prestiż i zaufanie. Pozostaje mieć nadzieję, że bezpieczeństwo i higiena pracy staną się priorytetem dla zarządów przedsiębiorstw i ich pracowników.
UR
Andrzej Czerwiec
Specjalista-mechatronik
Samodzielna Pracownia Medycyny
Nuklearnej
Instytut Kardiologii
Warszawa Anin
