W przypadku relokacji, modernizacji czy rozbudowy fabryki konieczne jest przeniesienie maszyn, a następnie precyzyjne ich wypoziomowanie. To procedura niezbędna do ich prawidłowej i bezawaryjnej pracy.
Odpowiednio przeprowadzone poziomowanie powinno zapewnić stabilność maszyny, a dzięki temu poprawność jej funkcjonowania i bezpieczeństwo pracowników. Jest to szczególnie ważne w przypadku dużych maszyn o znacznej masie.
Pomiar płaskości i poziomowania
Nowoczesne przyrządy pomiarowe pozwalają na pomiar płaskości i poziomowania w oparciu o samopionujące i samopoziomujące obrotowe lasery. Możliwy jest pomiar płaskości, prostoliniowości, równoległości, prostokątności oraz poziomowania kołnierzy i fundamentów. Takie urządzenie pomiarowe i kalibracyjne może być obsługiwane przez jedną osobę.
Przykładem rynkowym jest przyrząd pomiarowy Levalign Expert. Przewidziano w nim bezprzewodową komunikację pomiędzy czujnikiem a komputerem. Oprócz analizy pomiarów i sporządzania profesjonalnych raportów za pomocą oprogramowania Windows Alignment Center i funkcji Splice, można mierzyć dowolną liczbę punktów na dużych powierzchniach i porównać powierzchnie w dwóch różnych płaszczyznach.
Poziomice
Na rynku oferowane są specjalne poziomice, które ułatwiają poziomowanie maszyn. Jeżeli czynność wykonuje się jednorazowo, wystarczą przenośne przyrządy poziomujące. Jeśli poziomowanie przeprowadzane jest częściej, warto zainwestować w poziomice montowane trwale na obudowie maszyny.
Za podstawę oferty można uznać poziomice oczkowe (tzw. libelle okrągłe). Wskazują one odchylenie od poziomu i mierzą jego wartość w dowolnym kierunku. Poziomice tego typu dobiera się w zależności od sposobu mocowania oraz regulowania ułożenia, w odniesieniu do samej powierzchni montażu. Warto zwrócić uwagę na poziomice rurkowe (tzw. libelle wzdłużne) o cylindrycznym kształcie. Wskazują one kąt pochylenia, ale tylko w kierunku osi poziomu. Chcąc całkowicie przeprowadzić wypoziomowanie powierzchni przy użyciu takich poziomic, trzeba zastosować dwa przyrządy na jednej płaszczyźnie, które są usytuowane w stosunku do siebie pod kątem 90°. Oferowane na rynku poziomice tego typu są dostępne w wersjach o różnym położeniu okna odczytu.
Niwelatory laserowe
Podczas wyznaczania płaszczyzn poziomych bardzo często wykorzystywane są niwelatory laserowe. Nowoczesne urządzenia tego typu to urządzenia obrotowe, z elektronicznym systemem poziomowania. Warto zwrócić uwagę na ich zasięg, w przypadku niektórych urządzeń wynoszący nawet kilkaset metrów. Rotująca głowica emituje poziomą płaszczyznę oraz dodatkową wiązkę pod kątem 90°. Głowica może pracować ze zmienną prędkością obrotową zarówno w pionie, jak i w poziomie. W warunkach przemysłowych sprawdzają się przyrządy z obudową o stopniu ochrony IP66 i systemem antywstrząsowym.
Z oferty rynkowej można wymienić obrotowy niwelator laserowy z elektronicznym systemem samopoziomowania Stanley Fatmax RL HVPW. Ma zasięg 400 m (z detektorem). Głowica może pracować z prędkością 0, 150, 300 i 600 obr./min. Dokładność płaszczyzny w poziomie wynosi ±1,5 mm na 30 m, a w pionie ±3 mm na 30 m. Z kolei dokładność wiązki głowicy to ±3mm na 30 m, a podstawy ±9 mm na 30 m.
Elementy pozycjonujące
Odpowiednie elementy pozycjonujące pozwalają na uzyskanie właściwego stopnia względnego położenia współpracujących części. Elementy pozycjonujące są szczególnie istotne w maszynach wymagających dokładnego pozycjonowania. Typowy element pozycjonujący bazuje na cylindrycznym korpusie z gwintem zewnętrznym, wkręcanym do elementu regulowanego. Jego podstawa opiera się z kolei na podkładce sferycznej, zapewniającej prawidłowe wzajemne ułożenie pozycjonowanych elementów. Podkładka sferyczna i korpus są połączone śrubą mocującą cały element pozycjonujący do konstrukcji maszyny.
Stopy wahliwe
Dokładność regulacji podczas poziomowania maszyn można uzyskać dzięki stopom wahliwym, które umożliwiają nie tylko odpowiednie wypoziomowanie, ale również stabilne ustawienie maszyny, nawet w przypadku nierównych powierzchni. Oprócz standardowych rozwiązań można zastosować elementy z podstawą antystatyczną, z otworami do kotwienia oraz wykonane ze stali nierdzewnej.
Interesujące rozwiązanie stanowią stopy wahliwe, które można zakotwić. Przykładem są stopy wahliwe z możliwością kotwienia z oferty firmy Elesa+Ganter Polska. Znajdują one zastosowanie przy zabezpieczaniu maszyn i urządzeń, które wskutek drgań są narażone na przesuwanie się po podłożu. Stopy te oferowane są w dwóch wersjach: LV.FO i LVQ.FO. Stopy LV.FO mają trzpienie gwintowane o rozmiarach od M8 do M16, występujące w dwóch wersjach materiałowych: ze stali ocynkowanej oraz stali nierdzewnej AISI 304. Z kolei stopy LVQ.FO występują tylko z trzpieniami wykonanymi ze stali nierdzewnej AISI 304 i mają gwinty o rozmiarach od M16 do M24. W stopach wahliwych LV.FO i LVQ.FO, dzięki specjalnemu kształtowi podstawki, otwory do kotwienia znajdują się w znacznie większej odległości, niż ma to miejsce w innych tego typu rozwiązaniach. Taka konstrukcja stopy ułatwia montaż maszyny. Otwory do kotwienia są fabrycznie zakryte cienką warstwą tworzywa, zabezpieczającą przed gromadzeniem się brudu.
Współosiowość wałów i przekładni
Na poprawność i bezawaryjność pracy maszyny wpływa współosiowość wałów różnych silników i układów napędowych, o którą trzeba zadbać na etapie poziomowania. Na odchyłki w osiowości wału wskazuje przynajmniej kilka zjawisk. Warto więc zwrócić uwagę na podwyższone drgania, przedwczesne uszkodzenie łożysk, wytarcie uszczelnień, uszkodzenie sprzęgieł, wzrost mimośrodowości wirników oraz pogorszenie sprawności niektórych maszyn w efekcie powiększania się luzów. Istotne są również przedwczesne awarie uszczelnień i sprzęgieł. Łożyska mogą mieć przy tym podwyższoną temperaturę. O braku osiowości może świadczyć również poluzowanie śrub mocujących oraz podwyższone zużycie energii elektrycznej. Warto również wspomnieć, że dobrze przeprowadzone osiowanie eliminuje tarcie, a tym samym redukuje zużycie energii.
Brak współosiowości kół i pasów jest przyczyną zwiększenia poziomu drgań i hałasu, a w konsekwencji awarii łożysk. Osiowanie zazwyczaj jest przeprowadzane za pomocą specjalnych przyrządów (np. TKSA 20 firmy SKF). Jeden przyrząd pozwala na osiowanie koła o różnych szerokościach i odmiennych powierzchniach czołowych. Przyrządy pozwalają na osiowanie w rowkach, a nie według powierzchni wieńców kół pasowych. W zależności od modelu maksymalna odległość robocza osiąga do 6 metrów. Dzięki zastosowaniu silnych magnesów przyrząd można łatwo zamontować. Niektóre modele opcjonalnie wyposaża się w specjalne przystawki boczne, które umożliwiają osiowanie kół pasowych wieloprofilowych, a także kół rozrządu i kół łańcuchowych. Wykryta osiowość może być pionowa, pozioma, równoległa lub przybrać kombinowaną postać wszystkich trzech nierówności. O użyciu w warunkach przemysłowych decyduje również obudowa aluminiowa oraz trwała walizka zapewniająca bezpieczny transport.
Usługi poziomowania maszyn
Na rynku oferowane są usługi polegające na kompleksowej relokacji maszyn. Przykładem jest oferta firmy Fomach, która obejmuje montaż maszyn i urządzeń, a dzięki zastosowaniu specjalistycznego sprzętu możliwe jest szybkie wykonanie usługi, wraz z instalacją w wyznaczonym przez klienta miejscu na terenie całego zakładu. Zapewniany jest przy tym transfer, odpowiednie rozmieszczenie, pozycjonowanie oraz poziomowanie maszyn wraz z przygotowaniem do uruchomienia. Z kolei firma Kadam, realizując usługę relokacji maszyn, jest w stanie zorganizować połączenie transportu drogowego z transportem morskim. Transport ponadnormatywny i ponadgabarytowy obejmuje w pierwszej kolejności zorganizowanie wszelkich formalności oraz dokumentacji w postaci zezwoleń i uzgodnień.
Usługi relokacji maszyn świadczy również firma Oksel. Zapewnia ona organizację transportu standardowego i ponadnormatywnego, załadunki oraz rozładunki przy użyciu dźwigów czy wózków widłowych. Podczas prac wykonywane są usługi w zakresie hydrauliki, pneumatyki, mechaniki, automatyki przemysłowej, a także prace budowlane w zakresie mocowania i ustawiania maszyn, przygotowania otworów technicznych do wprowadzania bądź wyprowadzania maszyn.
Specjalistyczne usługi w zakresie przemieszczania, przenoszenia maszyn i urządzeń, instalacji oraz relokacji linii produkcyjnych są główną dziedziną działalności firmy Dema Serwis. Każdy projekt rozpoczynany jest inspekcją na obszarze planowanych prac, pod kątem których kolejno przygotowuje się procedury bezpieczeństwa, a następnie plan działań. Firma oferuje demontaż maszyn oraz całych linii produkcyjnych, niezbędne zabezpieczenie maszyn i urządzeń, organizację transportu, a następnie rozładunek, instalację i uruchomienie według indywidualnych ustaleń.
Autor: Damian Żabicki – dziennikarz, redaktor, autor tekstów, specjalizujący się w tematyce technicznej i przemysłowej. Specjalista public relations firm z branży technicznej.
Tekst pochodzi z nr 3/2016 magazynu „Inżynieria i Utrzymanie Ruchu”. Jeśli Cię zainteresował, ZAREJESTRUJ SIĘ w naszym serwisie, a uzyskasz dostęp do darmowej prenumeraty w formie drukowanej i/lub elektronicznej.
Online
Każdy kontakt człowieka z maszyną stanowi potencjalne źródło zagrożenia. Większość wypadków przy pracy jest bezpośrednio związana z obsługą maszyn. Więcej na ten temat przeczytają Państwo w artykule „Maszyna i człowiek – w trosce o bezpieczeństwo”.
