Łożyska ślizgowe, cz. II

-- piątek, 01 czerwiec 2007

Rys. 4a. Łożysko o pełnym
kącie opasania czopa

Rys. 4b. Łożysko o mniejszym
kącie opasania czopa

Rys. 4c. Rozwiązanie pozwalające na uzyskanie klina smarnego, lecz łożysko może się obracać wyłącznie w jednym kierunku

Oddziaływanie warunków atmosferycznych, w tym temperatury, nie pozostaje bez wpływu na pracę łożyska. Zakłada się, że zdecydowana większość rozwiązań łożysk ślizgowych (konstrukcja, materiały) powinna pracować bez większych zastrzeżeń w temperaturze od -30 do +50ºC. Wyższe temperatury wymagają zmniejszenia obciążenia, co uzależnione jest od właściwości materiałów, z jakich wykonane lub powleczone są współpracujące powierzchnie łożysk ślizgowych. Zakładana lub przewidywana temperatura pracy łożyska jest jednym z zasadniczych czynników branych pod uwagę przy wyznaczaniu harmonogramu konserwacji. Prawidłowy dobór łożyska pod względem temperatury pracy wymaga również weryfikacji właściwości:

• materiału, z jakiego wykonane są uszczelki łożyska,
• środka smarnego, szczególnie dobieranego oddzielnie do łożysk wymagających okresowej obsługi.

Przy rozpatrywaniu zastosowania łożysk ślizgowych poprzecznych i wzdłużnych ich dalszy podział zależy przede wszystkim od ukształtowania powierzchni współpracujących czopu i panwi łożyska.

Łożyska ślizgowe poprzeczne

Na rys. 3 pokazano ideowy szkic łożyska ślizgowego poprzecznego, które przenosi obciążenia wyłącznie na kierunku promieniowym. Rys. 4 przedstawia przykłady rozwiązań konstrukcyjnych omawianych łożysk w przekroju poprzecznym. Rys. 4a to łożysko o pełnym kącie opasania czopa, a rys. 4b – o mniejszym kącie opasania. Kolejna odmiana – to zamieszczone na rys. 4c rozwiązanie zapewniające uzyskanie klina smarnego, lecz łożysko może się obracać wyłącznie w jednym kierunku. Jeżeli jednak zastosuje się np. aż 3 kliny smarne, co w tym konkretnym przypadku jest efektem wprowadzenia elastycznej tulei ulegającej odkształceniom sprężystym, a zamontowanej w sztywnej obudowie z trzema podporami, to łożysko takie może obracać się w obu możliwych kierunkach. Łożyska jak na rys. 5a, posiadające wiele klinów smarnych, zapewniają minimalizowanie promieniowych przemieszczeń oraz drgań czopa. Na rys. 5b pokazano konstrukcję łożyska hydrostatycznego, w którym kąt opasania równy jest połowie kąta pełnego. Ciekawą odmianą jest łożysko ślizgowe z tzw. pływającą panewką – rys. 5c. Hydrodynamiczne ciśnienie jest wytwarzane na wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni środkowej panewki. Jej prędkość obrotowa jest mniejsza niż prędkość obrotowa czopa, dzięki czemu konstrukcja ta jest wykorzystywana przy budowie łożysk szybkobieżnych w celu zwiększenia efektywności chłodzenia poprzez zwiększenie przepływu smaru w łożysku.