Łożyska ślizgowe, cz. II

-- piątek, 01 czerwiec 2007

Wydawać się może, że łożyska ślizgowe funkcjonują w cieniu łożysk tocznych. Taki wniosek można wysnuć, gdy analizuje się liczbę rozwiązań konstrukcyjnych ostatnich z wymienionych. Ale łożyska ślizgowe spotykamy niemal na każdym kroku. Przykładem są mechanizmy zegarków ręcznych, które cechują się mikroskopijnymi rozmiarami, a pracują pod obciążeniami odpowiadającymi ułamkom grama oraz z bardzo małymi prędkościami poślizgu. Innym przykładem są łożyska ślizgowe stosowane w drukarkach czy urządzeniach dentystycznych. Spotyka się także łożyska ślizgowe o średnicy powyżej 1 m, a przenoszące obciążenia nawet kilkuset tysięcy kilogramów. Podstawowe informacje o łożyskach ślizgowych zostały przedstawione w magazynie Inżynieria & Utrzymanie Ruchu z marca 2007 r., nr 2 (30), w tym artykule zamierzamy rozwinąć poszczególne zagadnienia.

Rys. 1. Łożysko sferyczne poprzeczne, przystosowane do przenoszenia obciążenia poprzecznego przy stosunkowo niewielkim udziale obciążenia osiowego 

Dobór właściwego rodzaju łożyska zależy od wielu czynników, przede wszystkim od zwrotu oddziaływania obciążenia na łożysko. Należy tu odpowiedzieć nie tylko na pytanie, jak duże jest obciążenie, ale także:

• czy mogą wystąpić jednostkowe, dynamiczne, nieregularne znaczne dociążenia łożyska,
• czy obciążenie ma zwrot stały, czy zmienny,
• czy obciążenie skierowane jest poprzecznie, wzdłużnie, czy oddziałuje pod kątem (skośne).

Ważnymi czynnikami wpływającymi na proces doboru łożyska są także:

• przewidywane środowisko pracy łożyska (wilgotność, substancje chemiczne, temperatura),
• stopień utrudnień eksploatacyjnych (montaż, demontaż, smarowanie, regulacja).

Tam, gdzie jest to możliwe, można stosować łożyska bezobsługowe.

W sytuacjach, gdzie według założeń występować będzie wyłącznie obciążenie poprzeczne (promieniowe) lub będzie ono zdecydowanie dominujące względem obciążenia osiowego, należy stosować łożyska sferyczne poprzeczne (rys. 1). Łożyska te są przystosowane do przenoszenia obciążenia poprzecznego przy niewielkim stosunkowo udziale obciążenia osiowego. Łożyska sferyczne cechują się możliwością występowania ruchu powierzchni współpracujących względem siebie, czyli wychylenia. Kąt wychylenia jest tym większy, im szerszy jest pierścień wewnętrzny.